Malûl çocukların anne ve babasından ölüm gelir ve aylığı bağlanması konusu 5510 sayılı yasanın “Ölüm Sigortasından Sağlanan Haklar ve Yararlanma Şartları” başlıklı 32. maddesinde geçmektedir.
I-
GİRİŞ
Buna göre ölüm
sigortasından sağlanan haklar:
a- Ölüm aylığı
bağlanması,
b- Ölüm toptan
ödemesi yapılması,
c- Aylık almakta olan
kız çocuklarının evlenme ödeneği verilmesi,
d- Cenaze ödeneği
verilmesi
şeklinde
sıralanmıştır.
Bu yazımızda ölüm
sigortasından ölüm aylığı bağlanması gereken malûl çocukların hangi şartlarda
anne ve babasından ölüm geliri ve aylığı bağlanacağının ve aylıklarının hangi
şartlarda kesileceğinin kritiği yapılacaktır.
II- MALÛL ÇOCUKLARA
ÖLÜM AYLIĞI BAĞLAMA ŞARTLARI
5510 sayılı Kanun’un
5. maddesinin 1. fıkrasının (a), (b) ve (e) bentlerinde belirtilen sigortalılar
hariç yani;
a- Hizmet akdi ile
birlikte ceza infaz kurumlarıyla tutuklu evleri bünyesinde oluşturulan tesis,
atölye ve benzeri ünitelerde iş kazası ve meslek hastalığı ile analık
sigortasına tabi çalıştırılan hükümlü ve tutuklular,
b- Haklarında iş
kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası hükümleri uygulanan Mesleki
Eğitim Kanunu’nda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim
gören ile yine iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına tabi meslek liselerinde
okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi
tutulanlar,
e- Türkiye İş Kurumu
tarafından düzenlenen meslek edindirme ve geliştirme eğitimine katılan ve
haklarında iş kazası ve meslek hastalığı hükümleri uygulanan sigortalılar hariç
olmak üzere hak sahibinin 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke
mevzuatı kapsamında çalışmaması ve kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık
almaması gerekmektedir.
Örnek-1: Sigortalı
Muzaffer Bey 12.04.2009 tarihinde vefat etmiştir. Geride hak sahibi olarak oğlu
Mustafa Bey bulunmaktadır. Müteveffa sigortalının oğlu Mustafa beyin 03.06.2009
tarihli Kurum Sağlık Kurulu raporuna göre çalışma gücünü %60 oranında yitirdiği
tespit edilerek malûl sayıldığına karar verilmiştir. Hak sahibi Mustafa beyin
5510 sayılı Kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışması
bulunmadığı ve kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık almadığı
varsayımında hak sahibi Mustafa beye Kurum Sağlık Kurulu’nun 03.06.2009 tarihli
raporuna göre 01.07.2009 tarihinden başlamak üzere ölüm aylığı
bağlanacaktır.
Örnek-2: Sigortalı
Fatma Hanım 01.04.2010 tarihinde vefat etmiştir. Hak sahibi olarak geride evli
olan kızı Ayşe Hanım bulunmaktadır. Müteveffa sigortalının hak sahibi kızı Ayşe
Hanım’ın 17.04.2010 tarihli Kurum Sağlık Kurulu raporuna göre çalışma gücünü %60
oranında yitirdiğinden malûl olduğuna karar verilmiştir. Hak sahibi Ayşe Hanım’a
17.04.2010 rapor tarihini takip eden aybaşı tarihi olan 01.05.2010 tarihinden
itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır (hak sahibi Ayşe Hanım evli olmakla birlikte
5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında
çalışmaması ve kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık
almamaktadır.).
III- MALÛL ÇOCUKLARIN
AYLIKLARININ KESİLME ŞARTLARI
5510 sayılı Kanun’un
94. maddesine göre kontrol muayenesi sonucu malûliyetinin devam etmediğinin
tespit edildiği rapor tarihi ve mezkur Kanun’un 35. maddesine göre çalışmaya
başladığı ve kendi sigortalılığından dolayı gelir ve aylık almaya başladığı
tarihi takip eden ödeme dönemi başından malûl sıfatıyla alınan aylıkların
kesileceği öngörülmüştür. Konuyu daha anlaşılır kılmak amacıyla örneklerle
açıklayacak olursak.
Örnek-1: Sigortalı
Murat Bey 09.12.2008 tarihinde vefat etmiştir. Hak sahibi olarak geride oğlu
Reşat Bey bulunmaktadır. Kurum Sağlık Kurulu’nun 02.04.2009 tarihli raporuna
istinaden Reşat beyin çalışma gücünü %60 oranda yitirmiş olduğu ve malûliyetine
karar verildiği varsayımında rapor tarihi 02.04.2009 tarihini takip eden
aybaşından yani 01.05.2009 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır. Daha
sonra, malûl çocuk sıfatıyla aylık alan Reşat bey, 03.04.2014 tarihinde
emeklilik için gerekli şartları (5510/4-b ye tabi olarak) yerine getirmiş olup
04.04.2014 tarihinde tahsis talebinde bulunmuştur. Tahsis talep tarihini yani
04.04.2014 tarihini takip eden aybaşından yani 01.05.2010 tarihinden itibaren
5510 sayılı Kanun’un 4-b kapsamında yaşlılık aylığı bağlanacaktır. Bu durumda,
müteveffa sigortalı Murat beyin oğlunun hak sahibi olarak ve malûl çocuk
sıfatıyla almış olduğu ölüm aylığı ödeme dönemi başı itibariyle
kesilecektir.
Örnek-2: Yaşlılık
aylığı almakta iken 01.03.2010 tarihinde vefat eden İsmet beyin hak sahibi oğlu
Cengiz beyin 03.05.2010 tarihli Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücünü %60
oranında kaybettiğinden malûliyetine karar verilmiştir. Buna göre hak sahibi ve
malûl çocuk Cengiz beye 01.06.2010 tarihi itibariyle yani rapor tarihini takip
eden aybaşı itibariyle ölüm aylığı bağlanacaktır. Ancak hak sahibi Cengiz Bey
01.01.2012 tarihinde kontrol muayenesine tabi tutulmuştur. Yapılan kontrol
muayenesi neticesinde 13.01.2012 tarihli Kurum Sağlık Kurulunca hak sahibinin
malûliyetinin devam etmediğine karar verilmiştir. Hak sahibinin tahsis dosya
numarasının son rakamı (9) olduğundan 13.01.2012 tarihli rapor tarihini takip
eden ödeme dönemi başı itibariyle yani 17.01.2012 tarihinde ölüm aylığı
kesilecektir.
IV-
SONUÇ
Yukarıda örneklerle
izah edildiği üzere malûl çocukların ölüm aylığı alabilmeleri için 5510 sayılı
Kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması ve kendi
sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık almaması gerekmektedir. Aylıkların
başlangıç tarihinde dikkat edilecek husus ölüm tarihi rapor tarihinden önce ise
rapor tarihini takip eden aybaşından başlayacaktır. Tersi durumda ise yani ölüm
tarihinden önce hak sahibinin malûliyetine dair bir rapor var ise ölüm tarihini
takip eden aybaşından başlayacaktır.
Malûl çocuklara aylık
bağlanması noktasından önemli bir ayrıntı bulunmaktadır ki, o da; malûl
çocukların evli olmaları kendilerine aylık bağlanmasına engel değildir. Öte
yandan, malûl çocuklara aylık bağlanırken, aylık başlangıç tarihinin tespitinden
ölüm tarihini ya da rapor tarihini takip eden aybaşı esas alınırken aylığın
kesilmesi durumunda, aylığın kesilme tarihinin tespitinde tahsis numarasının son
rakamına göre belirlenen ödeme dönemi esas alınmaktadır.www.ozdogrular.com
Süleyman
UZUNOĞLU*
Yaklaşım
twitter.com/vergivekanunlar
http://vergivekanunlar.blogspot.com/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder