Ücretli İzin Süreleri
İş
Kanununda düzenlenen yıllık ücretli izin hakkının elde edilebilmesi için işçinin
işe başladığı günden itibaren, deneme süresi dahil en az bir yıl çalışmış olması
gerekir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
İşçilere verilecek yıllık izin süreleri aşağıdaki gibidir:
a)
Bir yıldan beş yıla kadar çalışmış olanlara
14 gün,
b)
Beş yıldan fazla onbeş yıldan az çalışanlara
20 gün,
c)
Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla çalışanlara
26 gün’den az olmayacak şekilde izin kullandırılır.
d)
18 yaşından küçük işçilerle 50 ve daha büyük
yaştaki işçilere en az 20 gün yıllık ücretli izin kullandırılmalıdır.
Yukarıda belirtilen yıllık ücretli izin süreler iş sözleşmeleri ve toplu iş
sözleşmeleri ile artırılabilir.
İzne Hak Kazanmak
İzine hak kazanmak için ücret karşılığında bir iş sözleşmesine istinaden
çalışmak gerekir. İşçinin yıllık izne hak kazanabilmesi için işe girdiği
tarihten itibaren deneme süresi dahil 1 yıl çalışmış olması gerekmektedir.
Yıllık
izin süresinin ve izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçinin aynı
işverene ait işyerlerinde çalıştığı süreler birleştirilir. Bir işverenin iş
kanunu kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin
işyerlerinde bu iş kanunu kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de
hesaba katılır. Aynı bakanlığa bağlı işyerleri ile aynı bakanlığa bağlı tüzel
kişilerin işyerlerinde geçen süreler ve kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel
kanun veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar
veya bunlara bağlı işyerlerinde geçen süreler de, işçinin yıllık ücretli izin
hakkının hesaplanmasında birleştirilerek göz önünde bulundurulur.
İzin Talebi Ve İznin Verilmesi
İşçi hak
ettiği yıllık ücretli iznini, kullanmak istediği zamandan en az bir ay önce
işverene yazılı olarak bildirir. İşçi yıllık izin isteminde, adını soyadını,
varsa sicil numarasını, iznini hangi tarihler arasında kullanmak istediğini ve
ücretsiz yol izni isteyip istemediğini yazar. İzin kurulu veya işveren, işçinin
istediği izin kullanma tarihi ile bağlı değildir. İzin sıra ve nöbetleşmesini
göstermek üzere söz konusu kurulca düzenlenecek çizelgeler işçinin talebi ve iş
durumu dikkate alınarak hazırlanır. Aynı tarihe rastlayan izin isteklerinde;
işyerindeki kıdem ve bir önceki yıl iznini kullandığı tarih dikkate alınarak
öncelikler belirlenir.
İzin
bitiminde önemli olan bir husus var; yol izni alanlar bu süreyi kullanmadan işe
dönerlerse, işveren bunları anılan sürenin bitiminden önce işe başlatmayabilir.
İzin Kullanımında Özellikli Konular
Yıllık ücretli izin uygulamasında işçilerin ve
işverenlerin tereddüt ettiği ve sık karşılaşılan sorulara cevap oluşturacak
nitelikte özellik arz eden konuları aşağıda listeleyelim:
-
Yıllık izin iş günü olarak verilir,
dolayısıyla izin süresi içerisinde bulunan hafta tatili ve ulusal bayram ve
genel tatil günleri izin süresine ilave edilir.
-
Yıllık ücretli izinlerini işyerinin bulunduğu
yerden başka bir yerde geçirecek olanlara talepte bulunmaları ve bu durumu
belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak
üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni vermek zorundadır.
-
İşveren tarafından iş sözleşmesinin
feshedilmesi halinde İş Kanunu gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş
arama izinleri, yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez.
-
İşveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık
ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.
-
Yıllık ücretli izin işveren tarafından
bölünemez.
-
Bu iznin işveren tarafından sürekli bir
şekilde verilmesi zorunludur.
-
Ancak, öngörülen izin süreleri, tarafların
anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
-
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş
bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri
yıllık izne mahsup edilemez.
-
İşveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık
ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.
Emsal Yargıtay Kararları:
Konu: Yıllık
ücretli iznin ispatı
Karar: Yıllık izinlerin kullandırıldığı noktasında ispat yükü işverene
aittir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya
eşdeğer bir belge ile kanıtlamalıdır. Bu konuda ispat yükü üzerinde olan
işveren, işçiye yemin teklif edebilir. ( Yarg. 9.HD, 09.04.2009, E.38515, K.
10133)
Konu: Yıllık ücretli izin hakkının ücrete dönüşmesi ve izin ücreti
Karar: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 59. Mad., iş sözleşmesinde, iş
sözleşmesinin herhangi bir nedenler sona ermesi halinde, işçiye kullandırılmayan
yıllık izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceği hükme
bağlanmıştır. Yıllık izin haklarının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin
feshi şarttır. Bu noktada ilişkinin sona erme şeklinin ve haklı olup olmadığının
önemi bulunmamaktadır.
…….
O
halde, izin ücreti için uygulanması gereken faiz yasal faiz olmalıdır. ( Yarg.9.HD.,
05.07.2010, E. 33424, K.22100)
İzin
parası olarak bilinen yıllık ücretli iznin iş sözleşmesi sona ermeden paraya
dönüştürülemeyeceği ve yıllık ücretli iznin işveren tarafından ispat edilmesi
gerektiğine ilişkin Yargıtay’ın 2009 ve 2010 yılında aldığı kararları
işverenlerin ve işçilerin dikkate alması gerekmektedir.
İşçinin
anayasal ve vazgeçilemez hakkı olan yıllık ücretli izin hakkının yasal
kaynakları ve detaylarını değerlendirdik. Uygulamada yıllık ücretli izne hak
kazanan işçiye izin yerine ücret ödeyerek çalıştırıldığı gözlenmektedir ancak bu
durum yasal değildir. Yazımızda örnek verdiğimiz Yargıtay kararı da iş ilişkisi
sona ermeden sadece izin parası ödenerek işçinin yıllık ücretli izin hakkından
vazgeçmesinin yasal olmadığını göstermektedir. Ayrıca izin uygulamasında ispat
yükünün işverene ait olması ise işverenin gerekli belgeleri düzenlemesi,
arşivlemesi ve gerektiğinde yargıya sunması açısından önem arz etmektedir.
[1] 03.03.2004 - 25391 tarih
ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Cihat ERTÜRK
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
cihaterturk@gmail.com
www.cihaterturk.com
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
twitter.com/vergivekanunlar
http://vergivekanunlar.blogspot.com/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder